رولان بارت (۱۹۱۵-۱۹۸۰) / Roland Barthes منتقد ادبی، فیلسوف و نظریهپرداز فرانسوی که مانند بیشتر نظریهپردازان مهم معاصرش دلوز، آگامبن و فوکو ــ یک بار به عنوان بازیگر در سینما ایفای نقش کرده و حضوری کوتاه در فیلم «خواهران برونته» ساخته آندره تشینه ــ ۱۹۷۹ داشته است.
اصطلاح هرمنوتیک (تأویل متن) به معمایی اطلاق می‌شود که در درون یک متن وجود دارد؛ معمایی که بعداً در خود متن حل شده و یا در اثر تلاش‌های خواننده راز آن برملا می‌شود. این نظریه را رولان بارت در سال ١٩٧۴ مطرح کرد که هرمنوتیک یک فیلم، برای مثال از راهبردهای تصویری و کلامی برای طرح سؤال از بیننده (مثلاً هویت یک قاتل) استفاده می‌کند؛ پرسشی که بعد برای آن پاسخی در فیلم ارائه می‌شود.
انیگما (معما) enigma یکی از پنج رمز روایتی یا رمزهای هرمنوتیک که رولان بارت آن را معرفی کرده و بیانگر کنترل زمان و اندازه اطلاعات در هنگام روایت است. معما معمولاً نوعی بی‌توازنی است که در آن هنجار عادی و رایج به چالش فرا خوانده و یا برهم زده می‌شود. این نامتوازنی برای مثال می‌تواند قتلی باشد که در آغاز روایت یک جنایت، فرد ناشناسی که دیده نمی‌شود، انجام دهد و یا ممکن است تیتری باشد که در آغاز یک خبر اعلام می‌شود. معمولاً معما در پایان روایت حل شده و وضعیت عادی و متوازن دوباره برقرار می‌شود. صنعت تبلیغات غالباً از معما برای جلب توجه مخاطبان استفاده می‌کند.
رولان بارت با جستارهای ادبی‌اش همزمان با کریس مارکر در سینما دست به خلق آثاری می‌زند که در آن‌ها در تکاپویی فعالانه سعی می‌کند ساحت شخصی و تجربه‌های فردی‌اش را در پهنای یک چشم‌انداز فرهنگی وسیع بیان کند.
نظریه مرگ مؤلف؛ در دهه‌های پایانی قرن بیستم، مفهوم مؤلف دستخوش دگرگونی‌های ریشه‌ای شد. در نقد هنری جدید، مؤلف به درون فضای فرهنگی تبعید شد و متن ادبی را خودگردان و خودممتاز نامیدند، و اختیار متن ادبی از دست مؤلف بیرون آمد. با انتشار دو مقالۀ رولان بارت و میشل فوکو تکلیف همه در مورد مؤلف معین شد و این حدیث کهنه رنگ‌وبویی تازه گرفت. بارت متن را کاملاً نمادین می‌داند و چنین اظهار می‌دارد که هر پدیده‌ای که سرشت آن به تمامی نمادهای خیال اعتقاد و درک داشته باشد، متن به حساب می‌آید. تولد خواننده باید به قیمت مرگ نویسنده باشد.
- نویسنده : منوچهر جهانی
Saturday, 20 April , 2024