بخش‌های «گنجینه‌های سینمای ایران» و «همایش‌های علمی سینمای ایران» بخش‌های جدیدی است که امسال حضور آن در چهلمین دوره جشنواره فیلم فجر پیش‌بینی شده است. بخش‌هایی که پیش از این در جشنواره فیلم فجر بهمن ماه وجود نداشت. نمایش فیلم‌های مرمت شده و باکیفیت تاریخ سینمای ایران فرصت نابی برای بازبینی کلاسیک‌های سینمای ایران به مخاطبانی می‌دهد که این فیلم‌ها را بر پرده ندیده‌اند و همایش‌های علمی فرصتی مناسب برای علاقه‌مندان به مباحث عملی سینما و شنیدن آن‌ها از دهان کارشناسانی است که تجربه عملی خوبی در سینما دارند.
بازگشت جشنواره فیلم فجر به ریشه‌ها و هویت خود با دو بال معنا می‌یابد، نمایش آثار کلاسیک جشنواره در کنار برپایی نشست‌های علمی پژوهشی می‌تواند خلاءهای موجود در مخاطبان و اهالی سینما و نیز کارشناشان را تا حد زیادی برطرف سازد.
چهل دوره جشنواره فیلم فجر گام بلندی در راستای تحول ساختاری این جشنواره در سینمای ایران است که موجب رشد و ارتقای سینما و حرکت چرخه تولید فیلم در سینمای ایران است. بخش مهمی از حرکت سینمای ایران به سمت ارتقاء در مقاطع مختلف، تحت تأثیر برپایی جشنواره فیلم فجر بوده است و نقش بسیار مهمی در پایداری و تداوم سینمای ایران داشته است.
اقدام خوب و حرفه‌ای ترمیم فیلم‌های منتخب جشنواره فیلم فجر یکی از بهترین اتفاق‌های این دوره از جشنواره فیلم فجر است که در راستای حفاظت از زحمات هنرمندان در تاریخ ماندگار سینمای ایران انجام می‌شود. تعداد ۱۰ فیلم از گنجینه‌های تاریخ سینمای ایران در بخش «قاب‌های ماندگار» چهلمین جشواره فیلم فجر بررسی و به نمایش درمی‌آید. در بخش «قاب‌های ماندگار» علاوه بر نمایش آثار، نشست‌های مفهومی پیرامون این فیلم‌ها با اجرای «اکبر نبوی» نویسنده و کارشناس سینما برگزار خواهد شد.
فیلم‌های «دیده‌بان» به کارگردانی ابراهیم حاتمی کیا، «خانه دوست کجاست؟» به کارگردانی عباس کیارستمی، «گاو» به کارگردانی داریوش مهرجویی، «ناخدا خورشید» به کارگردانی ناصر تقوایی، «عقاب‌ها» به کارگردانی ساموئل خاچیکیان، «دست‌نوشته‌ها» به کارگردانی مهرزاد مینویی، «جاده‌های سرد» به کارگردانی مسعود جعفری‌جوزانی، «پرده آخر» به کارگردانی واروژ کریم مسیحی، «نیاز» به کارگردانی علیرضا داوودنژاد، «بچه‌های آسمان» به کارگردانی مجید مجیدی در خانه جشنواره چهلم، سالن همایش‌های برج میلاد روی پرده خواهد رفت.
آثار مورد اشاره از جمله فیلم‌هایی است که در سال‌های گذشته از سوی فیلمخانه ملی ایران و بنیاد سینمایی فارابی بازبینی و مرمت شده است.
«اکبر نبوی» منتقد قدیمی سینما و پژوهشگر فرهنگ و هنر، امسال به عنوان میزبان نشست‌های قاب‌های ماندگار سینمای ایران، با کارگردانان و سینماگران مهمی چون محمدعلی باشه آهنگر، سیف الله صمدیان، استاد علی نصیریان، واروژ کریم مسیحی، علیرضا داوود نژاد و دیگر فیلمسازان سینمای ایران خواهد بود. این برنامه در کنار دیگر نشست‌های تخصصی سینمای ایران بخش فرهنگی جشنواره فیلم فجر را به مدیریت «سعید الهی» تشکیل می‌دهند.
گنجینه‌های سینمای ایران سرمایه های ملی ما هستند. نسل جدید و جوان علاقه‌مند به سینمای ایران که تا به حال فیلم‌های خوب را روی پرده ندیده‌اند یا فرصت کمی فراهم شده بوده تا فیلم‌ها را با کیفیت عالی روی پرده تماشا کنند، این برنامه و اکران آن فرصت خوبی برای دیدن آن‌ها را فراهم می‌کند. این بازبینی مرور خاطرات سینمای ایران است. مرور سرمایه‌های سینمایی که به سرمایه‌های ملی تبدیل شده‌اند.
آثار فرهنگی و هنری در گذر زمان ارزش افزوده تولید می‌کنند. این فیلم‌های سینمایی نیز ارزش خاصی دارند وگذر زمان از ارزش آن‌ها کم نکرده است، بلکه ارزش افزوده هم پیدا کرده‌اند. در حقیقت این برنامه‌ها یک قدرشناسی از سینمای ایران است که باید به مرور در سینمای ما ادامه داشته باشد.
فرصتی مغتنم با فیلم‌های مرمت شده گنجینه فیلمخانه ملی ایران
نمایش فیلم‌های مرمت شده گنجینه فیلمخانه ملی ایران در برنامه‌های فرهنگی چهلمین جشنواره فیلم فجر، فرصتی مغتنم برای علاقه‌مندان به سینماست. در تاریخ سینمای کشورهای مختلف آثار ماندگاری هستند که در طول سال‌ها و دهه‌ها به دلایل و انگیزه‌های مختلف فرهنگی، هنری مورد یادآوری، رجوع و چه بسا تحسین علاقه‌مندان سینما، نویسندگان و منتقدان، پژوهشگران و تاریخ‌نگاران واقع شده‌اند و می‌شوند.
به طور معمول و مرسوم نشریات سینمایی در پایان دوره‌هایی مشخص با نظر منتقدان و نویسندگان سینمایی رأی‌گیری‌هایی انجام می‌دهند و بهترین فیلم‌های سال و یا دهه را جهت استفاده مخاطبان‌شان اعلام می‌کنند و یا با نمایش این آثار در جشنواره‌ها و مناسبت‌های شناخته شده معتبر، سمینارها و جلسات بحث و گفت‌وگوهایی ترتیب داده می‌شود؛ لازمه همه این اقدامات این است که جدا از رجوع به حافظه‌ها و خاطرات دور و نزدیک، نسخه‌هایی سالم و قابل نمایش هم از این آثار موجود باشد تا به نمایش درآید و در صورت لزوم به آن‌ها رجوع شود.
در سینمای ایران هم فیلم‌هایی وجود دارد که نام آن‌ها به دفعات در نقدها و مقالات سینمایی، در رأی‌گیری‌های سالانه و یا دهه‌ها، در نشست‌ها و میزگردهای تخصصی سینمایی و … تکرار شده است، بدون آن که امکان دیدار دوباره نسخه سالمی از آن آثار روی پرده فراهم باشد و تنها نسخه‌های در دسترس، کپی‌های مخدوشی روی انواع نوارهای مغناطیسی و یا حداکثر نسخه سی‌دی بود.
امسال در بخش گنجینه‌های سینمای ایران (قاب‌های ماندگار) چهلمین جشنواره فیلم فجر، فرصت مناسبی فراهم آمده است تا نسخه‌های اصلاح و مرمت شده تعدادی از فیلم‌های مهم تاریخ سینمای پیش و پس از انقلاب ایران، که معمولا در فهرست بهترین‌ها و یا برگزیده‌ها حضور دارند، به نمایش درآید. این آثار که همگی جزو میراث درخشان سینمای ایران هستند و طبیعتا نسخه‌های نگاتیو و پزتیوشان دچار فرسودگی و آسیب‌هایی ناشی از گذر زمان شده بود، اینک به همت فیلمخانه ملی ایران (و همکاری بنیاد سینمایی فارابی ) و به‌کارگیری فن‌آوری دیجیتال، رنگ و روی تازه‌ای یافته و قابلیت نمایش دوباره روی پرده‌های شفاف سالن‌های سینما را پیدا کرده‌اند.
همچنین در کنار نمایش این گنجینه‌های مرمت شده از سینمای ایران ، نشست‌هایی مفهومی برگزار می‌شود که صاحب‌نظران درباره ویژگی‌ها و ارزش‌های محتوایی و بصری این فیلم‌ها به بحث و گفت‌وگو می‌پردازند. این جلسات و برنامه‌های فرهنگی فرصت مغتنمی خواهد بود تا علاقه‌مندان جوانی که در زمان ساخت و نمایش عمومی این فیلم‌های ارزشمند، امکان آشنایی با این آثار را نداشته‌اند، ضمن آن که از زبان منتقدان و استادان حاضر در نشست‌های تخصصی با راز ماندگاری این فیلم‌ها بیش از پیش آشنا می‌شوند، از تماشای نسخه‌های مرمت و تصحیح رنگ شده فیلم‌ها لذت ببرند.
فیلمخانه ملی ایران به عنوان حافظ اصلی و موظف اسناد دیداری و شنیداری در ایران، همواره تلاش کرده است که برای احیاء و بازسازی فیلم ها از توسعه و تقویت امکانات و دانش فنی متخصصان کشور حمایت کند. با بهره‌مند شدن از این امکانات و انتقال دانش فنی، چند سالی است که مرمت فیلم‌های مهمی از تاریخ سینمای ایران انجام شده و تعداد بیشتری هم در شرف انجام است، اما به رغم راه ناهموار پیموده شده و نجات‌بخشی از میراث تصویری کشور، هنوز مسیری دشوار و پرزحمت در پیش است که باید با سرعت بیشتری پیموده شود.
چهلمین دوره جشنواره فیلم فجر در دو بخش فرهنگی و رقابتی از ۱۲ تا ۲۲ بهمن به دبیری «مسعود نقاش‌زاده» برگزار خواهد شد.
- نویسنده : منصور جهانی
Sunday, 5 January , 2025