دسترسی ها

مدتی است که برخی از پزشکان و کادر درمانی به صورت غیررسمی این ادعا را مطرح می‌کنند که شدت بیماری‌زایی ویروس کووید ۱۹ کاهش پیدا کرده و به عبارت دیگر این ویروس ضعیف شده است. استدلالی هم که این گروه برای ادعای خود دارند این است که در هفته‌های اخیر تعداد مرگ و میر ناشی از این بیماری کاهش پیدا کرده و همچنین اغلب افراد مبتلا، سرپایی هستند و برای قرنطینه به منزل خود فرستاده می‌شوند و تعداد کمی از آنها نیاز به بستری و مراقبت‌های ویژه دارند. حتی از برخی از بیمارستان‌های کشور خبر می‌رسد که میزان استفاده از ماسک در میان کادر درمانی به شدت کاهش پیدا کرده و حتی به ۵۰ درصد قبل رسیده است که دلیل آن همین توجیه مطرح شده از سوی آنها است. این ادعاها در حالی مطرح است که وضعیت بیماری در برخی از استان‌های کشور طی هفته‌ها و روزهای گذشته صعودی شده است.

برای ضعیف شدن، ویروس باید هزاران بار از فردی به فرد دیگر منتقل شود

حمید سوری اپیدمیولوژیست و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در گفت‌وگو با ایرناپلاس می‌گوید: ضعیف شدن ویروس به‌طوری که خاصیت بیماری‌زایی آن از بین برود ولی خاصیت ایجاد ایمنی در افراد را داشته باشد به این سرعت، صورت نمی‌گیرد. گزارش‌های اولیه نشان می‌دهد که حدود ۴ ماه است که ویروس وارد کشور ما شده است و با این دوره کوتاه، امکان اینکه ویروس به حدی ضعیف شده باشد که دیگر نتواند افراد را بیمار کند خیلی بعید است.

سوری ادامه می‌دهد: بنابراین پاسخ کلی این است که ویروس به حدی ضعیف نشده است که بخواهد تاثیری بر روی قدرت بیماری‌زایی داشته باشد. برای اینکه ویروس ضعیف شود نیاز است که صدها و بعضی اوقات هزاران بار از فردی به فرد دیگر منتقل شود و به مرور زمان ضعیف شود. همان‌طور که الان ما برای تهیه واکسن این کار را انجام می‌دهیم.

به گفته وی برای تهیه واکسن‌های زنده ضعیف شده، عملا ویروس هزاران بار در محیط‌های کشت متعدد کشت داده می‌شود و ویروسی که در نهایت باقی می‌ماند همان است که خاصیت آنتی ژنی دارد ولی خاصیت بیماری زایی ندارد. پس در حال حاضر نمی‌توان بر روی ضعیف شدن ویروس حساب باز کرد ویروس همچنان  می‌تواند به شدت و با جدیت بیماری زایی کرده و افراد را بیمار کند.

دلیل کاهش تعداد مرگ و میر چیست؟

سوری در واکنش به اینکه توجیه این گروه برای ادعای خود این است که در حال حاضر تعداد مرگ و میر ناشی از کووید ۱۹ کاهش پیدا کرده و اغلب بیماران سرپایی هستند و تعداد کمی از آنها نیاز به بستری و مراقبت‌های ویژه دارند، می‌گوید: اینکه تعداد بستری‌ها یا تعداد مرگ‌ها کاهش پیدا کرده است عمدتا به دو دلیل است. دلیل نخست این است که روش‌های درمانی و مراقبتی موثرتر شده است. به این معنی که پزشکان و محیط‌های بیمارستانی و درمانی ما حتی به صورت سرپایی و نسبت به روزهای اول، آگاهی بیشتری پیدا کردند و مدیریت بیماری به شکل  موثرتری صورت می‌گیرد. دوم اینکه گروه‌های پرخطری که در روزها و هفته‌های نخست اپیدمی فکر می‌کردند که احتمال ابتلا به بیماری در آن‌ها با دیگران فرقی نمی‌کند عملا رفتارهای مراقبتی خود را بیشتر کرده‌اند.

وی می‌افزاید: با گذشت زمان مشخص شد گروه‌های پرخطر و افراد آسیب‌پذیر در این بیماری چه کسانی هستند. خود این افراد مراقبت بیشتری از خود به عمل آوردند و طبیعتا وقتی احتیاط‌ها بیشتر شود احتمال ابتلا این گروه‌ها هم کمتر می‌شود. در بررسی‌های انجام شده، تعداد زیادی از افرادی که بستری شدند کسانی بودند که برای دریافت خدمات درمانی معمول خود به بیمارستان مراجعه کرده و از آنجا مبتلا شده بودند. بعد از روزها و هفته‌های نخست این مراجعات خیلی محدود شد. همچنین افراد سالمندی که راحت در خیابان رفت‌وآمد می‌کردند و با اطرافیان خود ارتباط داشتند، ارتباطات خود را محدود و کنترل کردند و اطرافیان آنها هم بیشتر ملاحظات بهداشتی در مورد این گروه را رعایت کردند. بنابراین این کاهش مرگ و میر به دلیل ضعیف شدن عامل بیماری‌زا نیست.

عوامل ضعیف یا قوی بودن ویروس چیست؟

به گفته سوری عامل بیماری زا چند ویژگی دارد که آن را ضعیف یا قوی نشان می‌دهد. یکی از این عوامل، میزان فعالیت آن است. فعالیت عامل بیماری‎زا می‌تواند به‌دلیل ﭘﺎﺗﻮژﻧﯿﺴﯿﺘﻪ آن باشد، یعنی سهم افرادی که در مواجهه با آن، بیمار می‌شوند، مثل ویروس‌های سرما خوردگی. بعضی از ویروس‌های  سرما خوردگی وجود دارد که مثلا وقتی یک دانش‌آموز در کلاس به آن ویروس مبتلا می‌شود بعد از یکی دو روز، بقیه دانش‌آموزان هم به آن مبتلا می‌شوند. اما ویروس دیگر سرماخوردگی وجود دارد که فقط ممکن است به دو نفر سرایت کند. نوعی دیگری هم وجود دارند که حتی یک نفر هم مبتلا نمی‌شود.

سوری ادامه می‌دهد: عامل دیگر موثر ویرولانس یا شدت بیماری‌زایی است. یعنی عامل بیماری‌زایی چقدر قوی است که بتواند واکنش بدن میزبان را تشدید کند. برای مثال بعضی از آنفلوآنزاها انسان را از پا در می‌آورد و فرد را اذیت می‌کند که سارس از این دسته بود و شدت بیماری آن بالا بوده و عارضه‌های مختلفی در فرد ایجاد می‌کند. اما برخی دیگر این‌طور نیستند و فرد علائم خفیفی را دارد. پس این بستگی به ویولانس ویروس دارد.

سوری در انتها می‌افزاید: در حال حاضر نه ویرولانس و نه ﭘﺎﺗﻮژﻧﯿﺴﯿﺘﻪ ویروس کووید ۱۹ کم شده است، بنابراین فرضیه‌ای که ویروس ضعیف شده است و استدلالی که برخی می‌آورند کاملا اشتباه است.